13 آبان 1404
خلاصه مقاله
آیا سبک دلبستگی ما قابل تغییر است؟
خیلیها فکر میکنند الگوی دلبستگی از کودکی در ما حک شده و دیگر راه بازگشتی نیست. اما پژوهشها میگویند امنیت عاطفی میتواند آموخته شود — با آگاهی، درمان، و رابطههایی که حس اعتماد را زنده میکنند.
در این مقاله میخوانید چگونه میشود از ترس و اجتناب به سمت صمیمیت و آرامش حرکت کرد
مقدمه
سبک دلبستگی، چارچوبی است که نحوهی ارتباط ما با دیگران را شکل میدهد؛ از روابط عاشقانه تا دوستیها و حتی تعاملات کاری. شاید تصور کنیم این سبک از کودکی در ما تثبیت شده و تغییرناپذیر است، اما پژوهشها نشان میدهند که دلبستگی میتواند با آگاهی، تجربه و درمان، دگرگون شود.
۱. آیا تغییر سبک دلبستگی ممکن است؟
بله. اگرچه سبک دلبستگی در دوران کودکی شکل میگیرد، اما در طول زندگی و در مواجهه با روابط و تجربیات جدید میتواند تغییر کند.
به گفتهی «راشل گلدبرگ»، درمانگر خانواده، حتی یک فرد با دلبستگی ایمن ممکن است در اثر تروما یا از دست دادن عزیزان، دچار ناایمنی شود. در مقابل، کسی که از ابتدا سبک ناایمن داشته، میتواند با آگاهی و تمرین، به سمت دلبستگی ایمن حرکت کند.
این فرایند را «دلبستگی ایمن اکتسابی» (Earned Secure Attachment) مینامند — یعنی فرد از طریق شناخت الگوهای خود، مرزبندی سالم، استقلال و صمیمیت واقعی، احساس امنیت در روابط را بهتدریج به دست میآورد.
۲. چه عواملی در تغییر دلبستگی مؤثرند؟
گلدبرگ چهار عامل کلیدی را معرفی میکند:
- روابط: گذر از روابط ناامن به روابط سالم یا برعکس، میتواند سبک دلبستگی را تغییر دهد.
- خودآگاهی: درک زخمهای گذشته و تأثیرشان بر رفتارهای کنونی، پیشنیاز تغییر است.
- یادگیری مهارتهای هیجانی: توانایی تنظیم احساسات، ابراز نیازها و برقراری ارتباط مؤثر، پایهی دلبستگی ایمن است.
- تروما: تجربههای آسیبزا میتوانند سبک دلبستگی را ناایمن کنند، اما خودآگاهی و حمایت درمانی از اثرات آن میکاهند.
۳. یافتههای پژوهشی
مطالعهی طولی «ریسک و سازگاری مینهسوتا» یکی از منابع مهم در این زمینه است. نتایج نشان میدهند که رویدادهای استرسزا مانند از دست دادن والدین یا سوءاستفاده، میتوانند سبک دلبستگی افراد را در بزرگسالی تغییر دهند.
با این حال، بیشتر افراد در صورتی که در روابط ایمن و پایدار قرار گیرند، ثبات نسبی در سبک دلبستگی خود خواهند داشت.
۴. چگونه سبک دلبستگی خود را تغییر دهیم؟
- شناخت الگوی فعلی: بدانید که در روابط چه رفتاری دارید و از چه چیزی میترسید.
- درمان: جلسات درمانی محیطی امن برای شناخت، بازسازی اعتماد و تمرین مرزهای سالم فراهم میکنند.
- ارتباط با افراد ایمن: بودن کنار کسانی که سبک دلبستگی ایمن دارند، از طریق «نورونهای آینهای» و «تنظیم مشترک هیجان»، رفتارهای ایمن را در شما فعال میکند.
- تمرینهای روزمره: افزایش عزتنفس، مراقبت از خود، بیان احساسات و تمرین شکرگزاری میتوانند حس امنیت درونی را تقویت کنند.
۵. چالشها و محدودیتها
تغییر سبک دلبستگی ساده نیست، زیرا این الگوها در کودکی شکل گرفتهاند و در ناخودآگاه ریشه دارند.
- افراد ممکن است با ناایمنی احساس آشنایی و راحتی کنند و از تغییر بترسند.
- ممکن است بهصورت ناخودآگاه، شریکهایی شبیه مراقبان اولیه انتخاب کنند و چرخهی قدیمی تکرار شود.
- حتی پس از سالها رشد و تغییر، بحرانهای زندگی (مثل بیماری شریک یا از دست دادن عزیزان) میتواند احساس ناایمنی را دوباره فعال کند.
جمعبندی
دلبستگی، طرحی ثابت درون ما نیست؛ داستانی است که میتوان بازنویسیاش کرد.
با خودآگاهی، روابط امن، و همراهی درمانگر، میتوان از ترس و اجتناب به سوی اعتماد، نزدیکی و آرامش حرکت کرد — جایی که عشق دیگر تهدید نیست، بلکه پناه است.
نویسنده: دکتر سینتیا وینی (Cynthia Vinney, PhD)
بازبینی علمی: یولاندا رنتریا، مشاور حرفهای دارای مجوز (LPC)
منبع: Verywell Mind، سپتامبر ۲۰۲۵
